مزایای ارگونومی در کار چیست؟

مزایای ارگونومی یکی از مهم‌ترین موارد در این علم است. امروزه با صنعتی شدن جوامع و تغییر ماهیت کارهای روزانه انسان‌ها از انجام کارهای به فعالیت های فکری باعث گردیده، انسان ها در طول روز بیشتر زمان خود را در حالت نشسته و بدون فعالیت به سر ببرند و این موضوع با توجه به گسترش بیماری هایی نظیر چاقی، کمر درد، مشکلات ستون فقرات، آرتروز و … در سال های اخیر؛ دلیلی بر توجه کارشناسان و متخصصان بهداشت محیط کار بر چگونگی وضعیت فیزیکی افراد هنگام کار کردن، تغذیه و شرایط  محیط کار شده است.

یکی از نگرانی های اصلی و مهم کارشناسان، تعامل بین کاربر و محصولات و لوازم تولید شده جهت انجام امور روزانه شغلی و زندگی است؛ مانند: دستگاه های صنعتی و یا الکترونیکی، میز و صندلی، لوازم نورپردازی و روشنایی محیط کار و زندگی و دیگر مواردی که کاربر به طور مستمر در طول فعالیت های روزانه خود با آنها در ارتباط است. بررسی و استانداردسازی این تعاملات در مرحله ی طراحی و قبل از ساخت محصول توسط کارشناسان طراحی صنعتی و با دانش روز استانداردهای سلامت محیط کار ایجاد می گردد.

اهداف و مزایای ارگونومی

شاید بتوان بهترین بیان اهداف و مزایای استفاده از علم ارگونومی را استفاده از تعاریف نام برد که در جوامع بین المللی در حوزه های مختلف و با نگاه های متفاوت از این علم یاد می شود. در ادامه با بیان تعدادی از تعاریف علم ارگونومی، بیان اهداف و مزایای این علم را شرح خواهیم داد:

– تطابق انسان و محيط كار

 خلاصه‌ترین تعریف برای ارگونومی علم تطابق انسان و محیط کار باشد. ارگونومي، كوششي است درجهت تناسب كار با انسان. ارگونومی، رشته‌ای از علوم است که با به دست‌آوردن بهترین رابطه میان کارگران و محیط‌کاری‌شان، مرتبط است. مزایای ارگونومی بیشمار می باشد.

ارگونومی به چه معناست؟

 ارگونومی یا مهندسی فاکتورهای انسانی از دو کلمه یونانی «Ergo» به معنی کار و «Nomos» به معنی قانون و قاعده گرفته شده و در لغت به معنای قانون و قاعده کار است. ارگونومی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های انسان را بررسی می‌کند و سپس اطلاعات به دست آمده را در طراحی مشاغل، فرآورده‌ها، محیط‌های کار و تجهیزات به کار می‌بندد.

– طراحي محيط كار مناسب براي افراد

 ارگونومی، دانش بکار بردن اطلاعات علمی موجود دربارۀ انسان (و روش‌های علمی تولید چنین اطلاعاتی) در طراحی محیط کار است.

– پيشگيري از آسيب‌هاي احتمالي ناشي از كار

 ارگونومی، دانشی چند رشته‌ای است که اطلاعات مربوط به ظرفیت‌های هر انسان (توانایی‌ها، محدودیت‌ها و ظرفیت‌های فیزیکی و روانی) را گردآوری کرده و آن‌ها را در طراحی مشاغل، محصولات، سیستم‌های در ارتباط با انسان، مکان‌های کار و تجهیزات، باهدف پیشگیری از بروز مسائل و مشکلات و آسیب‌های مربوط به‌سلامت و بهبود و بهینه‌سازی‌ کارایی، بهره‌وری و کیفیت به کار می‌برد. این‌ها بخش کوچکی از مزایای ارگونومی است.

– ارزيابي قابليت‌ها و محدوديت‌هاي ناشي از كار

 ارگونومی با ارزیابی قابلیت‌ها و محدودیت‌های انسان (بیومکانیک و آنتروپومتری)، استرس‌های کاری و محیطی (فیزیولوژی کار و روانشناسی صنعتی)، نیروهای استاتیک و دینامیک روی بدن انسان (بیومکانیک)، احتیاط (روانشناسی صنعتی)، خستگی (فیزیولوژی کار و روانشناسی صنعتی)، طراحی و آموزش و طراحی ایستگاه کاری و ابزارها (آنتروپومتری و مهندسی)، سروکار دارد.

– بهترين رابطه ميان كارگر و محيط كارش

 ارگونومی به‌عنوان رشته‌ای از علوم که با به دست آوردن بهترین رابطه میان کارگران و محیط کاری‌شان، مرتبط است، تعریف می‌شود. ارگونومی، عبارت است از دانش بکار بردن اطلاعات علمی موجود دربارۀ انسان (و روش‌های علمی تولید چنین اطلاعاتی) در طراحی محیط کار.

– كاهش ميزان استرس‌هاي جسمي و روحي در حين كار

 یکی از اصول ساده ارگونومي، مي‌گويد: تمام فعالیت‌ها در محیط کار باید به‌گونه‌ای انجام گیرد که سبب کاهش میزان استرس‌های جسمی و روحی و روانی شود. اگر این استرس‌ها در محیط کاری بیش‌ازاندازه باشد و از حد عادی خود تجاوز کند نتایج نامطلوبی نظیر اشتباهات کاری، ایجاد حوادث و کاهش سلامت جسمی و روانی افراد خواهد داشت.

– افزايش بهره‌وری و كارايي در كار

 با رعایت اصول ارگونومی، فشار کار و خستگی‌های بی‌مورد کاهش می‌یابد و کارایی افزایش پیدا می‌کند. این می‌توانید از مهم‌ترین مزایای ارگونومی باشد. ارگونومی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های انسان را بررسی می‌کند و سپس اطلاعات به‌دست‌آمده را در طراحی مشاغل، فراورده‌ها، محیط‌های کار و تجهیزات به کار می‌بندد. ارگونومي يعني، طراحی درست و مناسب مشاغل، تجهیزات و محیط کار، بالا رفتن سطح ایمنی، بهداشت، تطبیق کار با کارگر و درنهایت رضایت شغلی و بهبود بهره‌وری.

– مهندسي عوامل انساني

 ارگونومی شاخه‌ای از علم است که با درک اصولی از تعامل بین انسان و عناصر دیگر سیستم، روش‌های عملی مناسب را در فرضیه‌های متفاوت بررسی می‌کند و به‌عنوان مهندسی عوامل انسانی برای سلامتی و بهبود شریط انسان راه‌حل ارائه می‌دهد.

√مقاله پیشنهادی :” خرید صندلی کارمندی و کارشناسی “

نكات قابل‌تأمل ديگر درباره‌ی اهميت ارگونومي

باید توجه داشت که آنچه برای یک نفر مناسب است می‌تواند برای دیگری مناسب نباشد؛ بنابراین روش‌های مجزا باید مدنظر قرار گیرند. ارگونومیک در نظر اول ممکن است آگاهی و علم جلوگیری از صدمات و ناراحتی‌های پیش‌بینی‌نشده معنی شود درحالی‌که موضوع اصلی آن پیش از بررسی وقوع ضایعه‌ای، تقویت راحتی و روانی عملکرد است. بايد دانست كه انسان‌ها دارای محدودیت هستند و برای اینکه بتوان باوجود محدویت‌ها فعالیت مناسبی داشت، شرایط محیط باید به‌گونه‌ای مناسب طراحی شود.

ارگونومي، سبب برخورداری از تندرستی، تقویت توانایی‌های بدن، بالا بردن راندمان فعالیت و رهایی از عوارضی همچون استرس، چاقی، چشم‌درد، درد پشت و درد گردن و یا بیماری‌هایی که از صدمات کشش متمادی به وجود می‌آیند. یافتن روش‌هایی برای درست انجام دادن کارهای تکراری و یا سنگین از ديگر اهداف و مزایای ارگونومي است.

آسیب‌های ناشی از استفاده نامناسب ارگونومی

بعضي از فعالیت‌هایی كه افراد حين كار انجام می‌دهند مانند بلند كردن، حركات تكراري، بردن دست به سمت اشيا دور از بدن. به بدن آن‌ها  آسیب می‌زند. در بعضي شرايط اين حركات باعث آسيب به  ماهيچه‌ها، تاندون‌ها، اعصاب، رگهاي خوني، مفاصل، گردن، شانه ها، بازوها، دستها، پاها و پشت مي‌ گردند به اين  نوع آسيب ها اصطلاحا آسيبهاي اسكلتي – عضلاني اطلاق مي‌ شود. گرچه صندلی اداری برای این امر ساخته شده است؛ اما اگر به درستی از اصول ارگونومی استفاده نشود باعث آسیب های فراوانی خواهد شد.

آسيبهاي اسكلتي عضلاني يكي از شايعترين بيماريهاي ناشي از كار در تمام صنايع مي‌ باشد. به طور مثال يك سوم از غرامت هاي شغلي داده شده به كارگران در انگلستان در نتيجه حركات تكراري و اعمال نيروی بدنی زياد توسط كارگران بوده است اين نسبت در بعضي از صنايع بيشتر نيز مي‌ باشد.

اين مجموعه به عنوان يك راهنماي آموزشي جهت كسب اطلاعات مورد نياز به منظور كمك به كاركنان و شاغلين تهيه گرديده است و شامل مواد زير مي‌ باشد:

• تشخيص علايم و نشانه هاي آسيب هاي اسكلتي عضلاني
• درك مفاهيم اثرات بالقوه آسيب هاي اسكلتي عضلاني
• تشخيص فاكتورهاي خطر كه باعث بوجود آمدن آسيبهاي اسكلتي عضلاني مي‌ كردند.

 منظور آسيبهاي اسكلتي – عضلاني چيست؟

مجموعه مقررات و ائين نامه هاي ايمني و بهداشت شغلي آسيبهاي اسكلتي عضلاني را به  صورت زير تعريف مي‌‌ كند. هر گونه اختلال يا آسيب به ماهيچه ها، تاندونها، رباطها، مفاصل، اعصاب، رگهاي خوني، بافتهاي نرم كه شامل فشار و تنش، التهاب و درد كه ممكن است در اثر شغل فرد بوجود امده باشد، يا بوسيله كار فرد تشديد گردد گفته مي‌‌ شود.

 علائم و نشانه‌هاي آسيبهاي اسكلتي – عضلاني:

تشخيص علائم و نشانه هاي آسيب هاي اسكلتي عضلاني توسط كارفرمايان و كارگران يك امر ضروري مي‌ باشد، بعد از تشخيص در صورتي كه درمان مورد نياز باشد. بلافاصله مي‌ تواند شروع كرد و اقدامات لازم جهت پيشگيري از وخامت اوضاع انجام گيرد. در صورتي كه هر كدام از علائم زیر در حين فعاليت در محيط كار مشاهده گردد بهتر است هر چه سريعتر به  مسئول مستقيم و يا قسمت خدمات درماني مراجعه گردد.

 علائم آنهايي هستند كه قابل مشاهده مي‌ باشند و شامل موارد زير می باشند:

قرمزي و تورم، اشكال در حركت يك قسمت از بدن

 نشانه ها قابل مشاهده نيستند تنها بوسيله فرد حس مي‌ گردند و شامل موارد زير هستند:

بي حسي و كرختی، احساس سوزن سوزن شدن و گاها درد

علائم و نشانه هاي آسيب هاي اسكلتي عضلاني ممكن است به طور ناگهاني در اثر ي  رخداد غير منتظره ايجاد گردد يا ممكن است در دراز مدت شكل گيرد. علائم و نشانه هاي زود هنگام آسيب هاي اسكلتي – عضلاني نبايستي كه ناديده گرفته شوند. ممكن است كه اين علائم و نشانه ها نياز به  درمان داشته يا لااقل از بدتر شدن اوضاع جلوگيري شود، قبل از اينكه فرد به طور كامل ناتوان گردد.

 اثرات بالقوه سلامتي:

آسيبهاي اسكلتي عضلاني ممكن است بر عملكرد شما در محيط كار يا محيط منزل اثر داشته باشد علائم نشانه هاي زودرس آسيب هاي اسكلتي عضلاني ممكن است پيشرفت كرده و به مراحل زير منجر گردد.

– کشش ماهيچه اي گردن، كمر، شانه ها يا پاها

– التهاب تاندونها (تاندون: بافتی كه ماهيچه را به استخوان متصل مي‌ كند و باعث انتقال نيرو از ماهيچه به استخوان و نهايتا حركت عضو مي‌ گردد)

– سندرم تونل كارپال  فشار در ناحيه اعصاب مچ دست كه باعث بي حسي، كرختي، درد، سوزن سوزن شدن و ضعيف شدن دست، ساعد و مچ مي‌ گردد.

 درمان:

نوع درمان براي آسيب هاي اسكلتي – عضلاني بسته به نوع عارضه متفاوت است. درمان ممكن است شامل استفاده از گرما يا سرماي موضعي، درمان دارويي، فیزیوتراپی يا حتي جراحي باشد. يك آسيب اسكلتي عضلاني درصورتی‌که به‌موقع تشخيص داده شود به‌طور موثق‌تری قابل‌درمان و پيشگيري است.

استفاده از ارگونومی می‌تواند جلوگیری کند از آسیب‌های حدی به شما همان‌طور که مشاهده کردی مزایای ارگونومی بسیار زیاد است شما با رعایت نکات می‌توانید تا حد زیادی از آسیب‌های که به شما وارد می‌شود در درازمدت جلوگیری کنید.